dr Branko Zlatković

Nakon pesničke knjige Alter ego (Sremski Кarlovci, 2014) i zbirke kratkih priča Igre proleća i sene (Novi Sad, 2017), Marija Bjelica se književnoj publici predstavlja i rukopisom kraćih eseja o knjigama koje su joj zagolicale radoznalost i pobudile pažnju.

Iako u nepretencioznoj nameri, autorka je ipak sastavila posve neobičnu i, moglo bi se reći, hrabru celinu. U doba znatne književne produkcije koja, po pravilu, ostaje bez kritičkih odjeka, ona se, u formi svojevrsnog dnevnika čitanja i bez dovoljne vremenske distance, posvetila afirmaciji i vrednovanju nedavno objavljenih izdanja, koja tek čekaju da budu primećena, a potom i tumačena i podvrgnuta sudu književne javnosti. U dvadeset i osam članaka, autorka je načinila informativan svod veoma žive i živopisne savremene književne scene koja se odvija na tlu Banata i Vojvodine, ali i u drugim srpskim kulturnim centrima i područjima (Beograd, Valjevo, Sjenica).

Zboreći o stvaralaštvu dvadeset i četiri autora (Ljubenko Zvizdić, Viktor Radun Teon, Miodrag Maticki, Ivan Negrišorac, Vjećeslav Berar, Muhamed Abdagić, Mićo Savanović, Veroljub Vukašinović, Radovan Vlahović, Simon Grabovac, Vojislav Milutin, Dejan Bogojević, Predrag Jašović, Danilo Jokanović, Igor Marojević, Milan R. Simić, Irena Plaović, Jelena Marićević Balać, Nataša Bundalo Mikić, Saša Nišavić, Ranko Čolaković, Zoran Bosnić, Boško Suvajdžić, Slobodan Vladušić), Marija Bjelica je istraživački zahvatila širok žanrovski raspon – od poezije, preko priča, romana i ogleda, do književnoteorijskih studija i rasprava. To je uslovilo i veliku raznolikost tematsko-motivskih osnova, autorskih tonova i senzibiliteta, kao i raznovrsnost i disparatnost stilskih formacija i umetničkih pravaca – od tradiconalnih do postmodernih tendencija.

Međutim, znatnu disperzivnost ogledne građe povezuje i čini je celovitim štivom moderan kritičko-deskriptivni postupak Marije Bjelice koja na veoma neposredan način, bez akademske poze i književnoteorijske hermetičnosti ispoljava zanimljive čitalačke utiske. U uverenju da književnost nije sasvim bez uticaja u savremenom društvu, te i da poseduje kakvu-takvu moć da menja sve(s)t, kritički ton Marije Bjelice je spontan, subjektivan, izrazitije emocionalan i pretežno angažovan. Stil je komunikativan u želji da budućem čitaocu pohvali i preporuči uočene književne vrednosti. Uz povremeno finu i učenu analizu, te i sposobnosti da domišlja digresije u vezi s inspirativnim idejama književnog dela, rukopis Marije Bjelice prošaran je i karakterističnim biografskim krokijima o savremenim piscima i to iz prve ruke.

U nastojanju da najnovije pojave situira u književnu tradiciju, autorka ispoljava literarnu erudiciju, ali i potrebu da književnost poveže sa svetom muzike. Između ostalih komponenti književnih struktura, zapaža se njena sklonost ka opservacijama tema koje poseduju arhaične, tradicionalne, porodične, duhovno-religijske, humoristične, duhovite, erotske i trivijalne konotacije. Pomalo ležernosti, nekonvencionalnosti, vedrine i ženskog šarma u izlaganju, svojstva su koja rukopis Marije Bjelice čine prijemčivim štivom i za mlađu književnu publiku.